Printer Friendly Version Vojni memorijali @ 19 September 2012 01:10 PM

 

OBNOVA SPOMENIKA ŽRTVAMA FAŠIZMA U GREĐANIMA

U selu Gređane, opština Stara Gradiška, na inicijativu županijskog i opštinskog veća srpske nacionalne manjine obnovljen je spomenik palim borcima i žrtvama fašističkog terora koji su stradali u periodu 1941. do 1945. godine. Obnovljeni spomenik svečano je otkriven i osveštan 8. maja 2016. godine. Obnova je podrazumevala izradu nove ploče sa spiskom palih boraca NOR-a (23 borca) i spiskom žrtava fašističkog terora (118 žrtva od kojih 12 dece). Osveštavanje spomenika obavio je vladika Pakračko-slavonski Jovan (Ćulibrk) uz sasluženje sveštenika eparhije.

Spomenik je prvobitno podignut 8. maja 1955. godine, na inicijativu Saveza boraca Narodno-oslobodilačkog rata sela Gređane, na dvanaestogodišnjicu pokolja dvanaestoro dece iz ovog sela. Naime, 8. maja 1943. godine ustaše iz Stare Gradiške i Jasenovca zločinački su ubili dvanaestoro dece osnovnoškolskog uzrasta koji su čuvali stoku izvan sela kod šume Virište. Zločin je preživelo samo jedno dete koje je kasnije svedočilo o istom. Do 90-tih godina  kod ovog spomenika svake godine su se 8. maja održavale komemoracije uz prisustvo žitelja i učenika osnovne škole u ovom mestu.

Spomenik se nalazi u centru sela Građane, a zidan je od grubo obrađenog kamena. Ima oblik prizme sa postoljem, a na vrhu je malo iskošen. Dimenzije spomenika su 220X155 X 80. Na tabli spomenika ispisana su sledeća imena žrtava:

- PALI BORCI NOR-a: Mlinarević, Stevo, Kovačević Milan, Bruić Dragan, Kolmić Ilija, Vukelić Ostoja, Vuković Milan, Mrđenović Buka, Mlinarević Branko, Kovačević Jula, Kovačević Nikola, Papić Milan Rakić LJuban, Nikšić Jovo, Smočilac Nikola, Smočilac Jovo, Rudež Adam, Grkinić Gavro, Grkinić Glišo, Kesić Pantelija, Kolmić Mirko, Smiljanić Đuro, Jagličić Milan, Jagličić Dragan;
- ŽRTVE 8. MAJA 1943: Kovačević Dušan, Kovačević Marko, Smiljanić Milan, Rudež Simo, Lazić Slavko, Bruić Savo, Keser Nikola, Pribičević Dragan, Bjelić Milan, Bjelić Pero, Srđenović Ilija, Gljivica Jovo;
- ŽRTVE FAŠIZMA: Bogosavljević Ilija, Bogosavljević Đuja, Bogosavljević Simo, Bogosavljević Stevo, Bruić Mitar, Bruić Andrija, Čalić Ostoja, Čalić Đuro, Devetak Draga, Gerović Milan, Jagličić Spasoja, Jagličić Jelena, Jagličić LJeposava, Jagličić Nikola, Kosić Andrija, Kosić Ana, Kovačević Jovo, Kovačević Đuro, Kovačević Marko, Kovačević Stojan, Kovačević Jovo, Keser Ostoja, Kužek Maca, Kesić LJuba, Lazić Ignjatija, Lazić Luka, Lazić Cvijeta, LJepojević Vaso, LJepojević Jelena, LJepojević Bosiljka, LJepojević Dragan, LJepojević Bogdan, Mlinarević Jelena, Mlinarević Stevo, Mlinarević LJuba, Mlinarević Draginja, Mrđan Mijo, Nikšić Glišo, Nikšić Mitar, Nikšić LJuba, Nikšić Dragan, Nikšić Saja, Nikšić Milka, Stojačković Lazo, Stojačković Mara, Stojačković Đuro, Stopić Stevo, Stopić Momčilo, Stopić Milka, Stopić Jelena, Smočilac Vaja, Smočilac Darinka, Srđenović Mile, Smiljanić Mile, Šestić LJuba, Šestić Stevo, Vuković Mile, Vuković Đuro, Vučičević Milan, Vodogaz Svetozar, Vodogaz Petar, Kovačević Đuja, Kovačević Milka, Kesić Joco, Kuzmić Petar, Kuzmić Milka, Kuzmić Milka ml., Keser Ignjo, Keser Gojko, Keser Gavro, Keser Joco, Keser Joco ml., Keser Cvijeta, Keser Milka, Keser Stevo, Nesvanulica Nedeljko, Novaković Dušan, Orobabić Joco, Orobabić Đuro, Orobabić Savka, Pribičević Đuro, Pribičević Marija, Ružić Sajka, Petošević Anka, Radmilović Đuro, Radmilović Milan, Rajaković Smilja, Savanović Stevo, Savanović Milka, Vorguca Anka, Vorguca Jovo, Zjalić Jefto, Zjalić Jelena, Zjalić Savo, Zjalić Saja, Zjalić Slavko, Zjalić Draga, Zjalić LJuba, Zjalić Mile, Vorguca Žarko, Rudež Draga, Gljivica Mile, Gljivica Veljko, Grkinić Marija, Grkinić Kata, Grkinić Jovo.

 

KOSTURNICE SA SPOMENICIMA PALIM BORCIMA BOLMANSKE BITKE U BOLMANU

Na putu Jagodnjak-Beli Manastir, u mestu Bolman nalaze se dve kosturnice sa spomenicima palim borcima Bolmanske bitke.

U blizini mesta Bolman nalazi se "Kosturnica sa spomenikom palim borcima Bolmanske bitke". U kosturnici su sahranjeni posmrtni ostaci boraca 3. armije i crvenoarmejaca poginulih u Bolmanskoj bitci od 6. do 22.03.1945. godine.  Kosturnica je uređena 1951. godine, a spomenik (bronzana figura borca), rad vajara Nikole Kećanina postavljen je 1963. godine. Tekst posvete pisan je na tri jezika i četiri pisma sa prigodnim epitafima.

U centru mesta Bolman, u parku nalazi se "Kosturnica sa spomenikom palim borcima Bolmanske bitke". U kosturnici su sahranjeni posmrtni ostaci neznanih boraca Jugoslovenske i Crvene armije poginulih u Bolmanskoj bitci od 06 do 24.03.1945. godine. Spomenički kompleks čine plato, ispod koga je kripta, obelisk i jedan kraći prizmatični spomenik. Na spomen ploči isklesana su imena palih boraca-meštana iz Bolmana i Majiških Međa.

 

 

-SPOMEN PARK DUDIK KRAJ VUKOVARA

Na oko pet kilometara od centra Vukovara u naselju Mitnica, u ulici Marije Jurić Zagorke bb, nalazi se Spomen park "Dudik", ledina zasađena dudovima još od ranijih vremena, po kojima park nosi ime. Tokom Drugog svetskog rata, u periodu od 1942. do 1943. godine, na Dudiku su na najsvirepiji način od strane pripadnika Župske redarstvene oblasti Nezavisne Države Hrvatske, ubijeni pripadnici Narodnooslobodilačkog pokreta, saradnici i civili uhapšeni u znak odmazde zbog akcija partizanskog pokreta na Fruškoj Gori. Hapšenja su sprovođenja na teritoriji Srema (Zemun, Batajnica, Nova Pazova, Stara Pazova, Ruma, Irig, Petrovaradin, Sremska Mitrovica, Sremska Rača, Kuzmin, Laćarak, Erdevik, Ilok, Vukovar, Bobota i u drugim mestima). Specijalnim železničkim kompozicijama sprovođeni su u Vukovar, gde je u magazinu grofovije Eltz, blizu vukovarske železničke stanice formiran logor. U logoru su uhapšeni izlagani torturi. Nakon kratkog sudskog postupka, na kome uhapšeni nisu imali pravo na adekvatnu odbranu, osuđivani su na smrt i u večernjim satima kamionima fabrike "Bata" odvoženi na Dudik. Na Dudiku su bili primoravani da se oslobode odeće i ličnih stvari, u grupama su dovođeni do iskopanih raka, nakon čega su streljani. Na Dudiku je streljano 455 žrtava (većina civila), od čega 384 iz Republike Srbije, 71 iz Republike Hrvatske i 2 iz Bosne i Hercegovine.

Nakon Drugog svetskog rata od strane Komisije za utvrđivanje ratnih zločina, od 25.04. do 03.05.1945. godine izvršene su ekshumacije i posmrtni ostaci 384 ubijenih sahranjeni su u "Kosturnicu sa spomenikom žrtava Dudika, palih boraca Pete vojvođanske udarne brigade i boraca Crvene armije" u neposrednoj blizini centra Vukovara. U Spomen parku "Dudik" izgrađen je memorijalni kompleks. Spomenički kompleks rad beogradskog arhitekte Bogdana Bogdanovića, čine buktinje - pet stilizovanih vitkih konusa okruženih sa više desetina kamenih cvetova. Na kamenim cvetovima nalaze se epitafi: "Putniče, koji si u budućnost krenuo, zastani i na ovom izvorištu napij se bistrinom vode, lepotom slobode, ljubavlju onih koji za nju dadoše živote", "Oj dudovi, vi dudovi stari, da li vaša duša krvari za onima koji su tu pali i slobodu krvlju zasejali, nisu oni samo tiha trava, već zvezdani trag nezaborava..."

Tokom oružanih sukoba 90-tih godina memorijalni kompleks je u potpunosti devastiran. Konusi su probijeni, kameni cvetovi polegli a više od polovine dudova posečeno.

 

-KOSTURNICA SA SPOMENIKOM ŽRTAVA "DUDIKA", PALIH BORACA 5. VOJVOĐANSKE UDARNE BRIGADE I BORACA CRVENE ARMIJE U VUKOVARU

U Vukovaru, u neposrednoj blizini centra grada, na Trgu Žrtava fašizma, u ulici Kardinala Alojzija Stepinca, nalazi se "Kosturnica sa spomenikom žrtava Dudika, palih boraca 5. vojvođanske udarne brigade i boraca Crvene armije". U kosturnici su sahranjeni posmrtni ostaci 388 žrtava pobijenih na "Dudiku", 155 poginulih boraca Pete vojvođanske udarne brigade i 62 palih boraca Crvene armije.

 

Na grobnici od belog mermera uklesani su tekstovi na ćirilici, latinici i ruskom jeziku, kao i stilizovana vukovarska golubica.

 

-SPOMENIK HEROJIMA OSLOBODIOCIMA BORCIMA CRVENE I JUGOSLOVENSKE ARMIJE PALIM U BORBAMA ZA OSLOBOĐENJE BOROVA

 

U vukovarskom naselju Borovo Naselje, u parku ispred zgrade Radničkog doma, u ulici Blage Zadre bb, nalazi se "Spomenik herojima oslobodiocima borcima Crvene i Jugoslovenske armije palim, od 08. do 12.12.1944. za oslobođenje Borova". Spomenik su nakon Drugog svetskog rata podigli "radnici i namještenici Borova".

 

-CRKVA KOSTURNICA "USPENIJA PRESVETE BOGORODICE" NA DALJ PLANINI

Na Dalj planini, na oko 5 kilometara od mesta Dalj i na 2 kilometara od mesta Aljmaš, u prirodnom ambijentu nadomak Dunava, okružen vinogradima, smešten je manastir "Uspenija presvete Bogorodice". Manastir je uspostavljen od strane patrijarha srpskog Arsenija IV Jovanovića Šakabente. Crkva u baroknom stilu izgrađena je u blizini izvora lekovite vode i osvećena od strane mitropolita Pavla Nenadovića 1758. godine. Izgradnjom ubrzo postaje sedište katedre episkopa osečkopoljskih i baranjskih. Ikonostas crkve izrađen je 1760. godine, rad Dimitrija Bačevića. 1896. godine crkva je detaljno obnovljena o trošku  patrijarha Georgija Brankovića.  Manastirska crkva u potpunosti je srušena 1941. godine i predstavlja prvi objekat Srpske pravoslavne crkve srušen u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Tom prilikom delovi ikonostasa trajno su izgubljeni. Tokom 1946. - 1948. godine pristupa se gradnji nove crkve. Nova crkva izgrađena je u srpsko-vizantijskom stilu po ugledu na skromnije bogomolje raške stilske škole. U kripti crkve sahranjeni su posmrtni ostaci  boraca oslobodilačkih ratova i borci (piloti) Crvene armije. Crkva je tokom 2006. i 2007. godine obnovljena sredstvima Vlade Republike Srbije.

 

  

 

-SPOMENIK ŽRTVAMA BATINSKE BITKE

U blizini mesta Batina u Baranji, na batinskom brdu, na mestu gde su se odvijale najteže borbe 54. i 7. vojvođanske udarne brigade, delovi 214 streljačkog puka i 3. ukrajinskog fronta Crvene armije protiv fašističkih snaga (krvava kota 169), nalazi se memorijalni kompleks posvećen Batinskoj bitci. Batinska bitka odigrala se od 11. do 22.11.1944. godine, kada su snage Jugoslovenske i Crvene armije pokušale da pređu reku Dunav i prebace se iz Bačke u Baranju. Zbog velikog broja žrtava Dunav je bio crven od krvi poginulih boraca. U bitci je poginulo 478 boraca 54. vojvođanske udarne brigade i 1500 boraca Crvene armije.

Posle Drugog svetskog rata izgrađen je memorijalni kompleks, koji čine spomenik "Pobede", impozantni obelisk podignut 1947. godina na platou "Gradac",  rad akademskog vajara Antuna Augustinčića, visok 26,5 metara. Spomenik se sastoji iz tri dela. Centralni stub u osnovi petougaonika sa pet skulptura. Grupa u pročelju predstavlja crvenoarmejce u jurišu, izvedene kao reljefe u bronzi. Od prvog većeg platoa vodi 27 stepenika na manji plato na kome je obelisk visok 19,5 metara i na njemu se nalazi bronzana figura "Pobeda" visoka 7 metara. "Pobeda" drži u rukama baklju. Ispod spomenika je velika kosturnica u kojoj su sahranjeni posmrtni ostaci 1297 boraca. U neposrednoj blizini spomenika "Pobeda" podignut je 1979. godine Spomen dom batinskoj bitci. Dom zauzima prostor od 500 m2 i sagrađen je po projektu Srećka Lončarevića. U Spomen domu smeštena je stalna postavka Batinske bitke. Na krvavoj koti 169 i danas su vidljivi ostaci bunkera i rovova. U samom mestu Batina postoje iz 19. veka četiri podruma zasvođena bačvastim svodovima, iznad kojih je nasut sloj zatravljene zemlje. U ovim podrumima radila je privremena vojna bolnica i ambulanta Jugoslovenske i Crvene armije, tokom Batinske bitke. 

  

 

Za obaveštenja, molimo obratite se Generalnom konzulatu.